Chào mừng quý bà con nông dân, những người tâm huyết với nông nghiệp sạch và bền vững. Tôi là một chuyên gia từ ECOMCO, đã dành hơn 15 năm đồng hành cùng nhà vườn trên khắp cả nước, từ những vùng đất phù sa màu mỡ đến những triền đồi sỏi đá. Hôm nay, dựa trên kinh nghiệm thực chiến và kiến thức khoa học cập nhật nhất, tôi sẽ chia sẻ một chủ đề tuy cũ nhưng không bao giờ hết quan trọng: khoảng cách trồng xoài.
Đây không chỉ là việc đặt một cây xoài xuống đất; nó là một quyết định chiến lược, ảnh hưởng trực tiếp đến 70% sự thành bại của cả một vườn cây trong hàng chục năm tới. Hãy cùng ECOMCO khám phá bí quyết để mỗi tấc đất đều sinh ra “vàng ngọt”, tối ưu hóa năng suất và nâng tầm chất lượng trái xoài Việt.
Tại Sao Khoảng Cách Trồng Xoài Là “Chìa Khóa Vàng” Quyết Định Thành Bại Của Cả Vụ Mùa?
Nhiều nhà vườn thường chỉ quan tâm đến giống và phân bón mà vô tình xem nhẹ yếu tố nền tảng là mật độ và khoảng cách trồng xoài. Việc trồng quá dày hay quá thưa đều để lại những hệ lụy tốn kém, ảnh hưởng lâu dài đến hiệu quả kinh tế.
Tầm quan trọng của ánh sáng: Cuộc chiến quang hợp và ảnh hưởng đến độ ngọt của trái
Cây xoài, cũng như mọi loại cây trồng khác, sống nhờ vào ánh sáng mặt trời thông qua quá trình quang hợp. Đây là quá trình lá cây chuyển hóa năng lượng ánh sáng thành đường, quyết định trực tiếp đến độ ngọt và hương vị đặc trưng của trái xoài.
Khi trồng quá dày, các tán cây sẽ che lấp lẫn nhau, những cành và lá ở tầng dưới không nhận đủ nắng. Điều này không chỉ làm giảm khả năng tạo đường mà còn khiến cây phải “nuôi báo cô” những cành vô hiệu, gây lãng phí dinh dưỡng nghiêm trọng và kết quả là trái nhỏ, nhạt và kém chất lượng.
Sự cạnh tranh dinh dưỡng trong lòng đất: Khi bộ rễ “va chạm”
Bên dưới mặt đất là một cuộc cạnh tranh ngầm nhưng vô cùng khốc liệt của bộ rễ để giành lấy nước và dinh dưỡng. Việc trồng với mật độ trồng xoài quá cao sẽ khiến hệ rễ của các cây đan xen, đối đầu trực tiếp, dẫn đến việc không cây nào có đủ nguồn lực để phát triển tối ưu.
Ngay cả khi bà con đầu tư những loại phân bón tốt nhất, sự cạnh tranh này vẫn làm giảm hiệu quả hấp thụ của cây. Một bộ rễ cây xoài khỏe mạnh cần không gian để vươn xa, và đó là tiền đề cho một cây xoài sung mãn.
Lưu thông không khí – “Lá chắn” tự nhiên phòng ngừa sâu bệnh hại
Một vườn xoài được trồng với khoảng cách hợp lý sẽ luôn thông thoáng, giúp không khí và gió lưu thông dễ dàng. Đây chính là “lá chắn” tự nhiên hiệu quả nhất, giúp lá cây nhanh khô sau mưa, giảm độ ẩm trong tán và hạn chế môi trường phát triển lý tưởng của các loại nấm bệnh nguy hiểm như thán thư, phấn trắng.
Ngược lại, một vườn cây rậm rạp, tù túng là “thiên đường” cho sâu bệnh trú ngụ và bùng phát. Việc phun thuốc phòng trừ cũng trở nên khó khăn và kém hiệu quả hơn, gia tăng chi phí và ảnh hưởng đến tiêu chuẩn nông nghiệp bền vững.
Hệ lụy của việc trồng quá dày và quá thưa: Phân tích chi phí cơ hội và rủi ro
Việc xác định sai khoảng cách trồng sẽ dẫn đến những hậu quả rõ rệt. Chúng ta có thể tóm tắt trong bảng so sánh sau:
- Trồng quá dày:
- Cây còi cọc, cạnh tranh dinh dưỡng và ánh sáng.
- Năng suất xoài trên mỗi cây thấp, trái nhỏ, chất lượng kém.
- Dễ bùng phát dịch bệnh, tốn chi phí thuốc bảo vệ thực vật.
- Khó khăn trong việc đi lại chăm sóc, cắt tỉa và thu hoạch.
- Trồng quá thưa:
- Lãng phí diện tích đất canh tác, giảm tổng sản lượng trên một hecta.
- Tăng chi phí quản lý cỏ dại ở những khoảng đất trống.
- Đất dễ bị xói mòn, rửa trôi do không có độ che phủ tốt từ tán cây.
Lời khuyên từ chuyên gia ECOMCO: “Đừng cố gắng tối đa hóa số lượng cây trồng, hãy tối ưu hóa không gian cho từng cây. Một cây xoài khỏe mạnh, đủ không gian phát triển sẽ cho năng suất và chất lượng vượt trội hơn nhiều cây còi cọc chen chúc nhau.”
Bảng Vàng Khoảng Cách & Mật Độ Trồng Các Giống Xoài Phổ Biến Nhất Hiện Nay
Mỗi giống xoài có một đặc tính sinh trưởng, kích thước tán khác nhau. Do đó, không thể áp dụng một công thức chung cho tất cả. Dưới đây là bảng khuyến nghị khoảng cách trồng xoài được các chuyên gia tại ECOMCO đúc kết sau nhiều năm khảo sát và áp dụng thực tế, cập nhật đến năm 2025.
Khoảng cách trồng Xoài Đài Loan (xoài ba màu): Bí quyết cho vườn cây sinh trưởng khỏe, năng suất ổn định
Xoài Đài Loan có tốc độ phát triển nhanh, tán lá rộng vừa phải và cho năng suất cao. Để cây phát triển tốt nhất, bà con nên trồng với khoảng cách tối ưu là cây cách cây 5m và hàng cách hàng 6m. Với khoảng cách này, mật độ sẽ đạt khoảng 330 cây/ha, đảm bảo cây nhận đủ ánh sáng và dễ dàng quản lý.
Khoảng cách trồng Xoài Cát Hòa Lộc: Tối ưu không gian cho “vua” của các loại xoài
Xoài Cát Hòa Lộc là giống xoài chất lượng cao, có giá trị kinh tế lớn và tán cây phát triển rất rộng. Để đạt được chất lượng quả xoài thượng hạng, tuyệt đối không nên trồng dày.
Khoảng cách lý tưởng nhất cho giống xoài này là 8m x 8m, tương đương mật độ khoảng 156 cây/ha. Việc cung cấp không gian rộng rãi sẽ giúp cây quang hợp tối đa, trái to đều, vỏ mỏng, vàng óng và vị ngọt đậm đà đặc trưng.
Khoảng cách trồng Xoài Thái Lan: Canh tác thông minh để đạt sản lượng xuất khẩu
Xoài Thái cũng là giống có tán lá sum suê và được trồng phổ biến cho mục đích xuất khẩu. Khoảng cách trồng xoài Thái chuẩn để quả đồng đều, đạt tiêu chuẩn thị trường khó tính là 7m x 7m (mật độ khoảng 200 cây/ha). Một số nhà vườn áp dụng kỹ thuật thâm canh cao có thể trồng dày hơn ở mức 6m x 6m nhưng đòi hỏi kỹ thuật cắt tỉa cành phải rất chuyên nghiệp.
Khoảng cách trồng Xoài Tứ Quý: Kỹ thuật để cây ra trái quanh năm
Đặc điểm của xoài Tứ Quý là khả năng ra hoa và đậu quả gần như quanh năm, do đó cây cần nguồn dinh dưỡng liên tục. Khoảng cách trồng phù hợp là 6m x 6m, giúp bộ rễ có đủ không gian để hấp thụ dinh dưỡng hiệu quả, nuôi được nhiều lứa quả gối vụ.
Mật độ trồng Xoài Keo và các giống địa phương khác: Lưu ý quan trọng
Xoài Keo và một số giống xoài địa phương khác thường có tán nhỏ gọn hơn. Bà con có thể áp dụng mật độ trồng xoài Keo dày hơn, khoảng 4m x 5m hoặc 5m x 5m. Tuy nhiên, cần lưu ý kết hợp với việc tỉa cành thường xuyên để giữ cho vườn cây luôn thông thoáng.
Sơ đồ trồng xoài phổ biến: Phân tích ưu nhược điểm
Có hai kiểu sơ đồ trồng xoài chính mà bà con có thể lựa chọn:
- Trồng theo hình vuông: Đây là cách trồng phổ biến, dễ dàng thực hiện và cơ giới hóa. Các cây được trồng ở 4 góc của một hình vuông, thuận tiện cho việc đi lại và chăm sóc.
- Trồng theo kiểu nanh sấu (tam giác/so le): Với kiểu trồng này, các cây ở hàng này sẽ được trồng so le với các cây ở hàng kia. Tuy ban đầu việc định vị có phức tạp hơn một chút, nhưng kiểu trồng nanh sấu giúp tận dụng không gian tốt hơn, tăng mật độ cây trồng lên khoảng 15% so với kiểu hình vuông trên cùng một diện tích mà không làm các tán cây giao nhau quá nhiều.
Các Yếu Tố “Bất Biến” Ảnh Hưởng Đến Quyết Định Khoảng Cách Trồng Xoài
Các con số ở trên là khuyến nghị chung, tuy nhiên để có quyết định chính xác nhất, bà con cần xem xét thêm các yếu tố đặc thù tại chính khu vườn của mình. Việc cách xác định khoảng cách trồng xoài là một bài toán tổng hòa của nhiều yếu tố.
Đặc tính đất trồng: Đất tốt, đất xấu, đất pha cát, đất thịt… cần khoảng cách khác nhau như thế nào?
Chất lượng đất trồng xoài là yếu tố tiên quyết. Trên những vùng đất tốt, giàu mùn và dinh dưỡng, cây xoài sẽ có xu hướng phát triển mạnh mẽ, bộ tán lớn hơn, do đó cần trồng thưa hơn so với khuyến nghị chung khoảng 0.5 – 1m.
Ngược lại, trên đất bạc màu, đất cát, cây sẽ sinh trưởng chậm hơn, tán nhỏ hơn. Bà con có thể trồng với khoảng cách hẹp hơn một chút, nhưng điều kiện bắt buộc là phải có kế hoạch cải tạo đất trồng bài bản bằng phân hữu cơ và các chế phẩm sinh học của ECOMCO để cung cấp đủ dưỡng chất cho cây.
Địa hình canh tác: Kỹ thuật trồng xoài trên đất dốc để chống xói mòn và tối ưu không gian
Đối với những vườn xoài trên sườn đồi, đất dốc, việc xác định khoảng cách không chỉ đơn thuần là giữa các cây. Bà con cần áp dụng kỹ thuật trồng xoài trên đất dốc bằng cách trồng theo đường đồng mức để chống xói mòn hiệu quả.
Khoảng cách giữa các cây trên cùng một hàng có thể giữ nguyên theo khuyến nghị, nhưng khoảng cách giữa các hàng (theo độ dốc) cần được tính toán để vừa đảm bảo không giao tán, vừa tạo thành các vành đai cản dòng chảy hiệu quả.
Mục tiêu thâm canh: Trồng chuyên canh, xen canh hay trồng theo mô hình vườn – ao – chuồng (VAC)?
Mục tiêu canh tác của bà con cũng ảnh hưởng lớn đến quyết định về khoảng cách. Nếu trồng xoài thâm canh chuyên canh với mật độ cao, bà con phải tuân thủ nghiêm ngặt khoảng cách tối thiểu và đầu tư mạnh vào kỹ thuật chăm sóc, cắt tỉa.
Nếu bà con muốn trồng xen canh với các loại cây ngắn ngày khác như đậu, lạc trong những năm đầu, khoảng cách giữa các hàng xoài cần được nới rộng hơn (ví dụ 9-10m) để có không gian và ánh sáng cho cây xen.
Kỹ thuật cắt tỉa, tạo tán: Mối quan hệ mật thiết giữa việc hãm ngọn và khoảng cách trồng
Đây là yếu tố thể hiện trình độ kỹ thuật của nhà vườn. Một người làm vườn chủ động áp dụng kỹ thuật cắt tỉa, tạo tán khống chế chiều cao và độ rộng của tán cây có thể trồng với mật độ dày hơn.
Bằng cách tạo hình tán cây thành dạng “ly” hoặc “mâm xôi”, bà con có thể giữ cho tán cây xoài gọn gàng, cho phép ánh sáng chiếu sâu vào bên trong. Kỹ thuật này cho phép tăng mật độ cây/ha, đẩy nhanh thời gian thu hồi vốn mà vẫn đảm bảo năng suất và chất lượng.
Giải Pháp ECOMCO: Nền Tảng Vững Chắc Cho Vườn Xoài Phát Triển Bền Vững
Bà con thân mến, việc xác định đúng khoảng cách trồng chỉ là bước khởi đầu. Để cây xoài thực sự phát huy hết tiềm năng trong không gian đó, chúng ta cần một nền tảng đất khỏe mạnh và một bộ rễ sung mãn. Đây chính là lúc các giải pháp sinh học của ECOMCO phát huy vai trò không thể thiếu của mình.
ECOMCO không chỉ bán phân bón – Chúng tôi mang đến giải pháp sức khỏe toàn diện cho đất
Triết lý của chúng tôi rất đơn giản: Đất khỏe thì cây mới khỏe. Thay vì cung cấp dinh dưỡng hóa học “ăn liền” có thể làm chai sạn đất theo thời gian, phân bón sinh học ECOMCO tập trung vào việc nuôi dưỡng và tái tạo hệ vi sinh vật có lợi trong đất.
Những “công nhân tí hon” này làm việc không ngừng nghỉ để phân giải chất hữu cơ, làm đất tơi xốp và chuyển hóa các chất khó tan thành dạng dễ hấp thụ cho cây trồng. Đây là một sự đầu tư cho sức khỏe lâu dài của mảnh vườn.
Làm thế nào phân bón vi sinh ECOMCO giúp bộ rễ phát triển tối đa trong không gian được định sẵn?
Khi bà con đã chọn một khoảng cách trồng tối ưu, phân bón vi sinh của chúng tôi sẽ giúp bộ rễ cây xoài khai thác triệt để không gian đó. Các chủng nấm đối kháng như Trichoderma không chỉ bảo vệ rễ non khỏi mầm bệnh mà còn kích thích rễ phát triển mạnh mẽ, tạo ra một mạng lưới rễ rộng và sâu.
Nhờ đó, cây có khả năng hấp thụ nước và dinh dưỡng vượt trội, đứng vững trước điều kiện khô hạn và phát triển cân đối, khỏe mạnh.
Cải tạo đất bằng sản phẩm ECOMCO: Bước đệm hoàn hảo trước khi xác định mật độ trồng
Trước khi xuống giống, việc sử dụng các sản phẩm cải tạo đất chuyên sâu của ECOMCO là một bước đi khôn ngoan. Các sản phẩm này giúp cân bằng độ pH, bổ sung chất mùn hữu cơ và hàng tỷ vi sinh vật có lợi, biến nền đất bạc màu trở nên màu mỡ, tơi xốp.
Một nền đất được chuẩn bị tốt sẽ cho phép bà con tự tin hơn trong việc áp dụng các mô hình trồng thâm canh, tối ưu hóa diện tích mà không lo cây bị thiếu hụt dinh dưỡng.
Sự kết hợp hoàn hảo: Khoảng cách trồng tối ưu + Đất khỏe mạnh = Năng suất vượt trội và an toàn
Hãy hình dung thế này: Khoảng cách trồng đúng cung cấp cho cây “căn nhà” đủ rộng, còn giải pháp của ECOMCO sẽ trang hoàng cho “căn nhà” đó đầy đủ “tiện nghi” là dinh dưỡng và sức khỏe. Sự cộng hưởng này chính là công thức vàng để đạt được năng suất xoài cao, ổn định qua nhiều năm và cho ra nông sản sạch, an toàn.
Hướng Dẫn Trồng Xoài Chi Tiết Từ A-Z Theo Tiêu Chuẩn ECOMCO
Để bà con dễ hình dung, tôi xin chia sẻ quy trình trồng xoài chuẩn mà chúng tôi thường tư vấn cho các nhà vườn đối tác.
Bước 1: Chuẩn bị đất và đào hố trồng – Kích thước hố chuẩn là bao nhiêu?
Trước khi trồng khoảng 1 tháng, bà con tiến hành đào hố. Kích thước hố tiêu chuẩn là 60 x 60 x 60 cm đối với đất tốt, và 80 x 80 x 80 cm đối với vùng đất đồi, đất xấu để tạo không gian tơi xốp ban đầu cho rễ.
Bước 2: Kỹ thuật bón lót “vàng” với phân bón sinh học ECOMCO
Đây là bước cực kỳ quan trọng. Trộn đều lớp đất mặt với 15-20kg phân chuồng hoai mục + 0.5kg vôi bột + 1kg phân bón vi sinh ECOMCO. Hỗn hợp này cung cấp dinh dưỡng ban đầu và hệ vi sinh vật có lợi, tạo “ổ” dinh dưỡng an toàn cho rễ non.
Bước 3: Cách chọn giống và xử lý cây con trước khi trồng
Bà con nên chọn cây giống khỏe mạnh, không sâu bệnh, đúng giống từ các vườn ươm uy tín. Trước khi trồng, dùng kéo cắt bớt lá già, lá bị sâu bệnh và nhẹ nhàng xé bỏ vỏ bầu đất.
Bước 4: Thao tác đặt cây con vào hố và lấp đất đúng kỹ thuật
Đặt cây con thẳng đứng vào giữa hố, sao cho mặt bầu ngang bằng với mặt đất tự nhiên. Lấp đất lại, vừa lấp vừa nén nhẹ xung quanh gốc để cây đứng vững. Tránh nén quá chặt làm tổn thương rễ.
Bước 5: Chăm sóc sau trồng – Tưới nước, tủ gốc và vai trò của vi sinh vật
Sau khi trồng, tưới đẫm nước ngay để đất lèn chặt vào rễ. Dùng rơm rạ, cỏ khô để tủ gốc, giữ ẩm và chống cỏ dại. Việc chăm sóc cây xoài mới trồng trong giai đoạn này quyết định tỷ lệ sống và tốc độ phát triển sau này của cây.
Quản Lý Vườn Xoài Dài Hạn: Duy Trì “Khoảng Cách Vàng” Để Tối Ưu Hóa Năng Suất
Trồng cây chỉ là bắt đầu, việc chăm sóc để duy trì hiệu quả của khoảng cách trồng mới là hành trình dài.
Kỹ thuật cắt tỉa và tạo tán theo từng giai đoạn
Cắt tỉa cành xoài là nghệ thuật. Trong 3 năm đầu, bà con tập trung tạo bộ khung tán cơ bản, giữ lại 3-4 cành cấp 1 khỏe mạnh. Những năm sau, định kỳ cắt bỏ các cành mọc chen chúc, cành sâu bệnh, cành vượt để tán cây xoài luôn thông thoáng, ánh sáng có thể lọt vào sâu bên trong.
Lịch trình bón phân định kỳ với bộ sản phẩm ECOMCO
Bón phân cho xoài cần chia theo từng giai đoạn: kiến thiết, ra hoa, nuôi trái và sau thu hoạch. ECOMCO có đầy đủ bộ sản phẩm chuyên dụng cho cây ăn trái giúp bà con dễ dàng áp dụng, đảm bảo cây được cung cấp đúng và đủ dinh dưỡng vào đúng thời điểm.
Ghi nhớ từ chuyên gia: “Đừng đợi đến khi cây có biểu hiện thiếu dinh dưỡng mới bón phân. Hãy tuân thủ lịch trình bón định kỳ để giữ cho cây luôn ở trạng thái sung sức nhất.”
Quản lý nguồn nước và cỏ dại một cách khoa học
Cây xoài cần nhiều nước nhất vào giai đoạn ra hoa và phát triển trái non. Bà con nên áp dụng các hệ thống tưới tiết kiệm như tưới nhỏ giọt để cung cấp đủ nước mà không gây lãng phí. Đồng thời, quản lý cỏ dại bằng cách tủ gốc hoặc làm cỏ thủ công, hạn chế dùng thuốc diệt cỏ hóa học gây hại cho hệ sinh thái đất.
Phòng trừ sâu bệnh hại bằng giải pháp sinh học
Với một vườn cây thông thoáng và nền đất khỏe mạnh, áp lực sâu bệnh đã giảm đi rất nhiều. Khi cần can thiệp, ưu tiên sử dụng các chế phẩm sinh học, thiên địch để bảo vệ vườn cây một cách an toàn, phù hợp với xu hướng nông nghiệp bền vững và đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu.
Giải Đáp Các Câu Hỏi Thường Gặp Về Khoảng Cách Trồng Xoài
-
Trồng xoài trong chậu thì cần khoảng cách bao xa?
Khi trồng trong chậu, yếu tố khoảng cách không còn quan trọng. Thay vào đó, bà con cần chọn chậu có đường kính tối thiểu 60-80cm, đảm bảo thoát nước tốt và phải thường xuyên cắt tỉa để khống chế kích thước tán cây.
-
Có thể trồng dày hơn rồi tỉa thưa sau này được không?
Đây là một kỹ thuật thâm canh có thể áp dụng, giúp bà con thu được sản lượng cao trong những năm đầu. Tuy nhiên, nhược điểm là chi phí đầu tư giống ban đầu cao và đòi hỏi bà con phải quyết đoán tỉa bỏ cây đúng thời điểm (thường sau 5-7 năm) để không làm ảnh hưởng đến các cây còn lại.
-
Khoảng cách trồng có ảnh hưởng trực tiếp đến kích thước và độ ngọt của trái xoài không?
Chắc chắn có. Khoảng cách hợp lý giúp cây nhận đủ nắng để quang hợp tạo đường, quyết định độ ngọt. Đồng thời, cây không phải cạnh tranh dinh dưỡng sẽ tập trung nuôi trái tốt hơn, giúp chất lượng quả xoài to và đồng đều hơn.
-
Với đất bạc màu, tôi nên tăng hay giảm khoảng cách trồng xoài?
Với đất bạc màu, cây thường phát triển kém hơn, bà con có thể trồng với khoảng cách hẹp hơn một chút (giảm khoảng 0.5m). Tuy nhiên, điều kiện tiên quyết là phải tập trung đầu tư mạnh vào việc cải tạo đất bằng phân hữu cơ và vi sinh để bù đắp sự thiếu hụt dinh dưỡng.
-
Trồng xen canh xoài với cây khác thì tính toán khoảng cách như thế nào?
Khi trồng xen, khoảng cách giữa các hàng xoài nên được nới rộng ra ít nhất 8-10m. Điều này tạo ra một “hành lang” đủ rộng và đủ ánh sáng cho các loại cây ngắn ngày như đậu, bắp, rau màu có thể phát triển trong 3-4 năm đầu tiên trước khi tán xoài khép lại.
Kết Luận:
Qua những phân tích chi tiết trên, có thể thấy việc lựa chọn khoảng cách trồng xoài không phải là một công việc tùy hứng. Nó đòi hỏi sự tính toán khoa học, tầm nhìn dài hạn và sự thấu hiểu sâu sắc về đặc tính của giống cây cũng như điều kiện đất đai.
Một khoảng cách hợp lý chính là nền móng vật lý vững chắc cho sự phát triển của vườn cây. Tuy nhiên, để nền móng đó thực sự phát huy hết giá trị, nó cần được kết hợp với một “linh hồn” khỏe mạnh, đó chính là sức sống của đất.
Giải pháp phân bón sinh học ECOMCO chính là mảnh ghép không thể thiếu, giúp bà con nuôi dưỡng “linh hồn” cho mảnh vườn của mình. Chúng tôi tin rằng, sự kết hợp giữa kỹ thuật canh tác chuẩn xác và giải pháp dinh dưỡng bền vững sẽ là con đường ngắn nhất đưa bà con đến với những vụ mùa bội thu, hiệu quả kinh tế cao và thân thiện với môi trường.
ECOM – NÔNG NGHIỆP TRI THỨC VƯƠN TẦM THẾ GIỚI
✅ Sản phẩm sinh học 100% an toàn
✅ Tư vấn kỹ thuật miễn phí
✅ Hỗ trợ 24/7 trong quá trình sử dụng
📞 Liên hệ ngay: 0336 001 586
🌐 Website: www.ecomco.vn
Youtube : Ecom TV
Fanpage: facebook.com/PhanthuocsinhhocEcom
Nguồn tham khảo :
- Báo Nông Nghiệp Việt Nam
- Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp Miền Nam (IAS)