Cẩm Nang Toàn Tập Về Sâu Bệnh Hại Ổi : Nhận biết & Phòng trừ

3. Các loại sâu hại ổi phổ biến và tác hại

Bên cạnh các tác nhân gây bệnh, côn trùng và sâu hại cũng là một mối đe dọa lớn đối với vườn ổi. Chúng không chỉ trực tiếp phá hoại các bộ phận của cây mà còn là vật trung gian truyền nhiều mầm bệnh nguy hiểm. Việc nhận diện đúng các loại sâu bệnh hại ổi này là yếu tố then chốt để có biện pháp can thiệp phù hợp.

3.1. Nhóm côn trùng chích hút

Nhóm này gây hại bằng cách dùng vòi chích vào các bộ phận non của cây như lá, chồi, hoa, quả non để hút nhựa, làm cây suy yếu và biến dạng.

• Rệp sáp hại ổi (Planococcus citri)Đây là loại sâu hại rất phổ biến, chúng thường bám thành từng đám màu trắng như bông ở mặt dưới lá, kẽ cành, cuống quả và dưới tai quả. Rệp sáp không chỉ hút nhựa làm cây còi cọc, quả nhỏ, mà chất thải của chúng còn tạo điều kiện cho nấm bồ hóng phát triển, tạo thành một lớp muội đen bao phủ lá và quả, làm giảm khả năng quang hợp và làm bẩn mẫu mã quả.
• Rầy mềm, rệp muội (Aphidoidea)Rầy mềm thường tập trung ở đọt non và mặt dưới lá non, gây ra hiện tượng cây ổi bị xoăn lá ngọn. Chúng sinh sản rất nhanh, tạo thành các quần thể lớn, hút chích nhựa cây làm chồi non biến dạng, không phát triển được. Tương tự rệp sáp, chúng cũng tiết ra dịch ngọt thu hút nấm bồ hóng và là môi giới truyền các bệnh virus nguy hiểm.
• Bọ xít muỗiBọ xít muỗi dùng vòi chích vào các chồi non, nụ hoa và quả non để hút dịch. Vết chích của chúng làm cho các bộ phận này bị thâm đen, biến dạng, khô héo và rụng đi. Quả ổi non bị bọ xít muỗi chích sẽ chai sần, méo mó khi lớn lên, mất giá trị thương phẩm.

3.2. Nhóm sâu đục thân, cành, quả

Đây là nhóm sâu hại gây ra những tổn thương nghiêm trọng và khó phát hiện sớm, ảnh hưởng trực tiếp đến cấu trúc cây và chất lượng quả.

• Ruồi vàng đục quả ổi (Bactrocera dorsalis)Đây là đối tượng gây hại nguy hiểm bậc nhất, là nỗi ám ảnh của mọi nhà vườn trồng ổi. Ruồi cái dùng ống đẻ trứng chọc sâu vào vỏ quả và đẻ trứng vào bên trong. Dòi (ấu trùng) nở ra sẽ ăn phá phần thịt quả, làm quả bị thối nhũn, có mùi hôi và rụng sớm.
  

  Dấu hiệu nhận biết: Trên vỏ quả có những chấm đen nhỏ, khi ấn vào thấy mềm. Bổ quả ra sẽ thấy những con dòi màu trắng ngà đang bò lúc nhúc bên trong.

• Sâu đục thân, đục cànhSâu non của một số loài xén tóc, bướm… sẽ đục vào thân và cành cây, ăn phá phần gỗ bên trong. Dấu hiệu dễ thấy là các lỗ đục trên thân cành và lớp mùn cưa bị đùn ra ngoài. Sâu đục thân làm tắc nghẽn mạch dẫn, khiến cành bị khô héo, cây suy yếu, dễ gãy đổ khi có gió lớn và có thể làm chết cây.
• Sâu đục quảNgoài ruồi vàng, một số loài sâu bướm khác cũng đẻ trứng trên quả ổi. Sâu non sau khi nở sẽ đục vào bên trong quả để ăn phá. Khác với dòi của ruồi vàng, sâu đục quả thường để lại lỗ đục và phân ở bên ngoài, dễ nhận biết hơn nhưng cũng gây thiệt hại nặng nề cho năng suất.

4. Biện pháp quản lý tổng hợp sâu bệnh hại ổi an toàn, bền vững

Để phòng trừ sâu bệnh hại ổi một cách hiệu quả và lâu dài, bà con nên áp dụng phương pháp quản lý dịch hại tổng hợp (IPM), kết hợp hài hòa nhiều biện pháp thay vì lạm dụng thuốc hóa học.

4.1. Biện pháp canh tác, kỹ thuật

Đây là nền tảng để tạo ra một vườn cây khỏe mạnh, có sức đề kháng tự nhiên với sâu bệnh.

• Chọn giống: Ưu tiên các giống ổi khỏe, có khả năng kháng bệnh tốt và phù hợp với điều kiện địa phương.
• Vệ sinh vườn: Thường xuyên dọn dẹp cỏ dại, thu gom lá, cành, quả bị bệnh đem đi tiêu hủy để cắt đứt nguồn lây lan mầm bệnh.
• Cắt tỉa cành: Tỉa bỏ các cành già, cành bị sâu bệnh, cành mọc khuất trong tán để vườn cây luôn thông thoáng, giảm độ ẩm và hạn chế nơi ẩn nấp của sâu bệnh.
• Bón phân cân đối: Bón phân đầy đủ N-P-K và bổ sung các nguyên tố trung, vi lượng để cây sinh trưởng khỏe mạnh. Tránh bón thừa đạm khiến cây yếu, dễ bị sâu bệnh tấn công.

4.2. Biện pháp sinh học

Tận dụng các yếu tố tự nhiên để kiểm soát sâu hại, đây là phương pháp an toàn cho môi trường và người tiêu dùng.

• Bảo vệ thiên địch: Tạo môi trường thuận lợi cho các loài thiên địch như bọ rùa (ăn rệp), ong ký sinh, nhện… phát triển trong vườn.
• Sử dụng bẫy: Dùng bẫy Pheromone (chất dẫn dụ sinh học) để thu hút và tiêu diệt ruồi vàng đực, làm giảm mật độ quần thể.
• Bao quả: Đây là biện pháp hiệu quả nhất để ngăn chặn ruồi vàng đục quả ổi và các loại sâu đục quả khác. Tiến hành bao quả khi quả đạt kích thước khoảng 2-3 cm.

4.3. Biện pháp hóa học và sinh học an toàn

Khi mật độ sâu bệnh cao, việc sử dụng thuốc là cần thiết. Tuy nhiên, bà con cần tuân thủ nghiêm ngặt nguyên tắc 4 đúng (đúng thuốc, đúng liều lượng, đúng lúc, đúng cách) và ưu tiên các sản phẩm có nguồn gốc sinh học.

Việc lạm dụng thuốc hóa học không chỉ gây hại cho sức khỏe, môi trường mà còn làm sâu hại kháng thuốc. Thay vào đó, các loại thuốc trừ sâu cho cây ổi có nguồn gốc sinh học đang là xu thế tất yếu vì tính an toàn và hiệu quả bền vững.

Đối với các loại côn trùng chích hút khó trị như rệp sáp, rầy mềm, ECOMCO khuyến nghị bà con sử dụng sản phẩm Trừ Sâu Sinh Học ECO-BETA. Với cơ chế tác động tiên tiến, sản phẩm có khả năng tiêu diệt sâu hại hiệu quả mà vẫn đảm bảo an toàn cho thiên địch và người sử dụng, phù hợp với quy trình sản xuất nông sản sạch.

5. Lịch phòng trừ sâu bệnh hại ổi tham khảo theo từng giai đoạn

• Sau thu hoạch: Vệ sinh vườn, cắt tỉa cành, quét vôi gốc để diệt trừ mầm bệnh tồn dư.
• Giai đoạn ra lộc, nụ, hoa: Phun phòng các bệnh thán thư, rỉ sắt và theo dõi các đối tượng chích hút như rầy mềm, bọ xít muỗi.
• Giai đoạn quả non: Đây là giai đoạn quan trọng nhất. Cần phun phòng ruồi vàng, rệp sáp và bắt đầu bao quả khi quả lớn bằng ngón tay cái.
• Giai đoạn quả lớn, sắp thu hoạch: Ngưng phun thuốc hóa học trước thời gian cách ly. Ưu tiên sử dụng các biện pháp sinh học để đảm bảo an toàn cho sản phẩm.

6. Câu hỏi thường gặp về bệnh cây ổi

1. Cây ổi bị xoăn lá ngọn là bệnh gì và cách khắc phục?

   Hiện tượng này chủ yếu do các loại côn trùng chích hút như rầy mềm, rệp muội gây ra. Chúng tập trung ở đọt non, hút nhựa làm lá không phát triển bình thường và bị xoăn lại. Để khắc phục, bà con cần thường xuyên kiểm tra đọt non, nếu thấy mật độ rầy thấp có thể dùng tay ngắt bỏ; nếu mật độ cao cần phun các loại thuốc trừ sâu sinh học đặc trị nhóm chích hút để tránh ảnh hưởng đến thiên địch và đảm bảo an toàn.

2. Tại sao quả ổi hay bị sâu bên trong dù bên ngoài vỏ rất đẹp?

   Đây là tác hại điển hình của ruồi vàng đục quả. Ruồi cái có vòi đẻ trứng rất nhỏ, chúng chích qua vỏ và đẻ trứng vào trong thịt quả, vết chích này rất khó thấy và sẽ tự lành lại. Dòi nở ra bên trong sẽ ăn phá gây thối quả. Biện pháp phòng trừ hiệu quả nhất là bao quả từ khi còn nhỏ và đặt bẫy dẫn dụ sinh học để tiêu diệt ruồi vàng trưởng thành.

3. Có nên phun thuốc hóa học khi ổi đang có quả không?

   Nên hạn chế tối đa việc này. Việc phun thuốc hóa học trong giai đoạn mang quả có thể để lại dư lượng thuốc trên sản phẩm, gây hại cho sức khỏe người tiêu dùng. Trong trường hợp bất khả kháng, bà con phải chọn các loại thuốc có độc tính thấp, phân hủy nhanh và tuân thủ tuyệt đối thời gian cách ly được ghi trên bao bì sản phẩm.

4. Làm thế nào để phân biệt vàng lá do úng nước và vàng lá do thiếu dinh dưỡng?

   Vàng lá do úng nước thường xảy ra đồng loạt trên toàn cây, cả lá già và lá non, lá sẽ vàng đều và dễ rụng. Bà con cần kiểm tra độ ẩm đất, nếu quá ẩm ướt thì đây là nguyên nhân. Ngược lại, vàng lá do thiếu dinh dưỡng thường có biểu hiện đặc trưng: thiếu sắt lá non sẽ vàng nhưng gân lá còn xanh; thiếu magie lá già vàng từ mép vào trong theo hình chữ V.

5. Bao quả ổi vào thời điểm nào là tốt nhất để phòng sâu bệnh?

   Thời điểm vàng để bao quả là sau khi hoa đã thụ phấn và rụng hết đài, quả non có đường kính khoảng 2-3 cm (bằng đầu ngón tay cái). Bao quả quá sớm có thể làm rụng quả, bao quả quá muộn thì ruồi vàng đã có thể kịp đẻ trứng vào bên trong. Trước khi bao, nên phun một lượt thuốc phòng trừ nấm bệnh và rệp sáp để đảm bảo quả sạch bệnh bên trong túi bao.

7. Tổng kết

Việc quản lý sâu bệnh hại ổi là một quá trình đòi hỏi sự quan sát tỉ mỉ và áp dụng đồng bộ nhiều biện pháp. Hiểu rõ đặc điểm của từng loại sâu bệnh là chìa khóa để lựa chọn phương pháp phòng trừ đúng đắn, vừa bảo vệ năng suất, vừa đảm bảo chất lượng nông sản an toàn.

ECOMCO hy vọng rằng những chia sẻ chi tiết trong bài viết này sẽ là hành trang hữu ích cho bà con nông dân. Bằng cách áp dụng các biện pháp canh tác bền vững và ưu tiên các giải pháp sinh học, chúng ta hoàn toàn có thể xây dựng những vườn ổi xanh, sạch và mang lại hiệu quả kinh tế cao.

ECOM – NÔNG NGHIỆP TRI THỨC VƯƠN TẦM THẾ GIỚI

✅ Sản phẩm sinh học 100% an toàn
✅ Tư vấn kỹ thuật miễn phí
✅ Hỗ trợ 24/7 trong quá trình sử dụng

📞 Liên hệ ngay: 0336 001 586

🌐 Website: www.ecomco.vn

Youtube :  Ecom TV

Fanpage: facebook.com/PhanthuocsinhhocEcom

Nguồn tham khảo :

• Báo Nông Nghiệp Việt Nam
• Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp Miền Nam (IAS)